Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10

Bạn đang xem: Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10 tại thptnguyenchithanhag.edu.vn

Đề bài: Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi.

Đối với bài Bảo kính cảnh giới số 43, trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, nhan đề Cảnh ngày hè cũng đúng. Hầu hết các bài thơ thuộc nhóm Bảo kính các cõi vẫn nghiêng về những viên ngọc tự chủ, đúng như chủ đề chung của cả chùm. Trong khi đó, bài 43 này, tuy không phải không có cảnh báo, nhưng thiên về tả cảnh nhiều hơn. Cả bài thơ là cảm xúc ấm áp của Trai trước cảnh phồn hoa của một ngày hè. Dù được viết cách đây hơn sáu thế kỷ, nhiều câu chữ đã trở nên cổ hủ đối với người hiện đại, thậm chí kèm theo chú thích dài gần 20 mục, nhưng Cảnh ngày hè vẫn thừa. nghị lực vượt qua khoảng cách mênh mông về thời gian, vượt qua rào cản ngôn ngữ dày đặc để đến được với độc giả bây giờ. Điều gì mang lại sức sống cho bài thơ này? Tài năng của cây bút là nó? sự tinh tế của tâm hồn? Tầm vóc vĩ đại của lòng người? Có lẽ không phải là một yếu tố riêng lẻ mà là sự kết tinh của tất cả thành một chỉnh thể thơ sống động, một kiến ​​trúc ngôn từ cô đọng có tính cộng hưởng.

Khung cảnh của một ngày hè trước hết là cảnh tượng tươi sáng, nhộn nhịp. Nếu tuân theo nguyên tắc “thơ ảnh”, người đọc hoàn toàn có thể cảm nhận bài thơ như một bức tranh. Một bức tranh vẽ bằng lời. Một bức tranh thiên về gam màu nóng, theo phân loại hội họa. Đó là màu đặc trưng của ngày hè.

Hai câu tựa, với nét bút đầu tiên, đã lập tức mang đến cho người đọc không khí mùa hè:

“Rồi mát dịu trong những ngày đi học

Đùn và đùn ra và lan ra”

Ngày hè hiện lên với một tâm trạng, một thời điểm, một không gian khá tương thích với nhau. Ba chữ Rồi hóng gió mát gợi lên hình ảnh một Trai trong khoảng thời gian nhàn rỗi hiếm hoi đang tận hưởng một ngày hè. Nhưng ba chữ ngày khai trường mới gợi nhiều hơn. Nếu ngày dài thì đúng là sự chênh lệch ngày dài đêm ngắn khá đặc trưng của mùa hè. Nhưng nó chỉ là một vấn đề thời gian? Có vẻ là một điều tâm lý. Khoảng thời gian nào có thể khiến một người háo hức gánh vác gánh nặng xã hội này cảm thấy giống như “thời đi học”? Khi ông làm trụ cột, ông bận việc của một đại thần trong triều? Không thể. Khi đó, những người đam mê hành động khó có thể cảm nhận về “thời đi học”. Vì thế, từ “ngày học” gợi ra những ngày nhàn hạ không mấy nhàn hạ ngoài đời sống riêng của Trãi? Nhưng không chỉ ở nghĩa của từ, thái độ ấy còn ẩn chứa trong âm vang của lời nói. Không phải vậy sao? Câu mở đầu đã gây một cảm giác lạ lùng cho những ai quen đọc thơ khải huyền. Có cái gì đó như giao điểm của những cảm giác trái ngược nhau: ngắn và dài, nhanh và dài. Tại sao vậy? Phải chăng vì đó là một câu bất thường: lời chỉ có sáu chữ (sáu chữ), nhịp chỉ có hai (3/3). Cả chuỗi lời ngắn, từng nhịp dài. Số phách dồn lại, từng phách trải ra. Vết rạn da này có tác dụng gì? Lắng nghe tiếng vang của nó:

“Rồi mát tắt / trong những ngày đi học”

Chẳng phải nó tạo ra một ngữ điệu khá khác, chứa đựng những âm điệu dường như trái ngược nhau: vừa gấp gáp vừa nhàn nhã? Nhàn mà giục, thong dong mà ưu tư, đó chẳng phải là tâm trạng thường trực trong ngực Trai hay sao? Có lẽ sẽ không ngoa khi nói rằng chính tâm trí này đã ngấm ngầm tìm kiếm một cấu trúc câu như vậy trong câu mở đầu! Nhà nghiên cứu hiện đại có thể gọi đó là sự tham gia sáng tạo của vô thức không?

Ghép câu thứ hai với câu thực ta sẽ thấy một thiên nhiên đầy sức sống được thể hiện qua màu sắc rực rỡ của cỏ cây hoa lá:

“Trời đùn tán tán

Thạch hạt lựu vẫn phun thức ăn đỏ

Hồng Liên Trì đã tiễn hương”

Trật tự không gian trải dài từ cao xuống thấp, điểm nhìn của nhà thơ cũng chuyển từ lầu ra hiên rồi xuống ao sen. Thiên nhiên ở bậc nào thì sức sống bên trong cũng căng tràn. Các sinh vật của tự nhiên không tĩnh. Họ rời đi. Màu xanh của lá “đùn ra” như cuộn lại từng mảng, tán lá “xòe ra” như chiếc ô. Màu đỏ lựu không lặng lẽ điểm tô màu sắc, cũng không lấp lánh vài đốm lửa mà đỏ bừng bừng bừng tỉnh thức, như pháo hoa thắp sáng cả hiên nhà. Từ dưới ao, bông sen cũng đáp lại bằng sắc hồng chín mọng và hương thơm ngào ngạt bay lên không trung. Mật độ của các chuyển động “đùn”, “bùng nổ”, “phun”, “ra đi”… đã tạo nên sự năng động đằng sau từng ngọn cỏ tưởng như đã lắng lại. Như vậy, sự chuyển mình mạnh mẽ được cộng hưởng bởi sự gay gắt của gam màu, tất cả như khơi dậy sức sống của thiên nhiên đang nảy nở.

Chưa. Ta còn thấy Nguyễn Trãi tinh tế hơn nhiều. Nhà thơ đã nắm bắt được một nhịp điệu vận động vô hình thúc giục, đẩy tạo vật trở lại. Chỉ cần để ý một chút bạn sẽ thấy điều này: dược thảo liên tục từ cao xuống thấp, động tác liên tục từ trong ra ngoài, lá – hoa – hương nối tiếp nhau, nhất là tiết tấu gấp gáp. Mở rộng: Thạch lựu vẫn phun màu đỏ hồng liên tục đã tỏa hương thơm. Loài này đã, loài kia đã, đối đáp nhau, chen lấn nhau gợi lên không khí các sinh vật tranh nhau khoe sắc, khoe hương.

Có lẽ cần dừng lại một chút về từ ngữ ở đây. Trước hết là từ. Có hai bản ghi chép khác nhau về câu Hồng liên tục có … mùi hương và do đó có hai cách hiểu khác nhau. Một phiên âm ghép là “tin”, nghĩa là không có mùi hương, thể hiện dáng vẻ u uất. Có bản chép là “tử biệt”, nghĩa là tỏa hương thơm, diễn tả sự thịnh vượng. Kèm theo từ, là cú pháp. Cặp quan hệ từ “cũng”… “đã” trong cặp câu thực thể hiện quan hệ cú pháp nào? Nhiều người chỉ thấy họ đang thể hiện mối quan hệ đang đi xuống: “vẫn”… “la hét”. Từ đó dẫn đến việc hiểu nghĩa của chúng như Lựu còn thở hồng hộc/ Nhà tiên tri đã tin (hết) mùi hương. Điều đó có phù hợp để hiểu không? Để làm sáng tỏ, ngoài những căn cứ về chữ Nôm, có lẽ cần có thêm những căn cứ về văn thơ và cả những quy luật nghệ thuật nữa. Trong nghệ thuật có một quy luật: chi tiết phụ thuộc vào tổng thể, chi phối chi tiết. Cảm hứng chung của bài thơ là về sự no đủ, sung túc của một ngày hè. Vì vậy những hình ảnh (cả thiên nhiên và cuộc sống sông nước) tạo nên tổng thể ở đây cũng phải nhất quán, từng chi tiết phải góp phần làm nổi bật sự trù phú. Hãy xem, từ “tin tưởng” chẳng có ý nghĩa gì cả. Nó nói suy nghĩ. Nói chung sao nói thịnh, chi tiết sao nói nghèo? Rõ ràng, “tin” sẽ lạc điệu, phá vỡ hệ thống. Ngược lại, từ “việt” nói lên sự thịnh vượng, chỉ để cộng hưởng với sự thịnh vượng đó. Tương tự như vậy đối với quan hệ cú pháp. Cặp trạng ngữ “còn”… “đã”… không chỉ nói về kiểu quan hệ giảm sút: “đã”… “đã qua” mà nó còn chỉ kiểu quan hệ tăng lên: ” vẫn là”… “đã thêm”. Trong tổng thể này, mối quan hệ phải tiến bộ để nhập cuộc. Vì vậy, nghĩa của hai câu thơ chỉ có thể là: Lựu còn phun đỏ/Hồng liên tục đã tỏa (tỏa) hương. Hương sen, sắc lựu nối tiếp nhau, chen lấn nhau tạo nên vẻ hoàn hảo của ngày hè.

Hòa nhập với thiên nhiên rực rỡ là cuộc sống sông nước nhộn nhịp. Theo đó, bức tranh ngày hè phồn hoa vốn đã đầy màu sắc nay lại ngập tràn âm thanh:

“Chợ cá làng chài

Đạt đội ôm ve sầu trên lầu chủ tịch Dương”

Nghĩ cũng thú vị, chợ là hình ảnh rất đặc trưng của cuộc sống này. Chợ giữa trưa là hình ảnh vui tươi của cuộc sống tất bật đi lên. Và khi chợ đóng cửa là hình ảnh tan rã của một cuộc đời đang xuống dốc. Chỉ cần nhìn vào diện mạo của chợ, bạn cũng có thể thấy dư âm của cuộc sống. Tiếng “loảng xoảng” từ chợ cá làng chài nói lên sự nhộn nhịp của cuộc sống xung quanh. Ngay cả hình ảnh của sự hưng phấn. Mặt trời tắt, bóng tối bao trùm tứ phía, những âm thanh của cuộc sống thường ngày cũng dần thưa thớt. Lúc lâm chung, dù là miền sơn cước hay chốn đài các cũng khó tránh khỏi không khí hiu quạnh.

Nhưng không khí ấy ở đây đã bị tiếng ve sầu xua tan. Tiếng ve kêu réo rắt như tiếng nhạc cụ làm cho buổi hoàng hôn cũng trở nên sống động. Cần phải có một tâm hồn cởi mở, một tâm hồn hào hứng để nghe thấy tiếng ve kêu to như tiếng đàn hạc. Từ xóm chài xa xôi của tầng lớp hạ lưu nghèo khó, đến sân thượng tím biếc của tầng lớp thượng lưu, nơi nào cũng nhộn nhịp vui tươi. Tổng thể đã thu được toàn cảnh, toàn cảnh cuộc sống trong đôi nét bút tài hoa. Trước vẽ thiên nhiên từ cao xuống thấp, nay vẽ cuộc sống lại trải rộng từ thấp lên cao, từ xa đến gần. Lối hành văn đảo lộn cú pháp, đặt âm chói tai ở đầu mỗi câu như tạo điểm nhấn. Ta cứ ngỡ nhà văn đang muốn rải vào không gian một hệ thống âm thanh náo nhiệt. Cảnh phồn hoa của ngày hè, vì thế, càng thêm phồn hoa.

Nếu chỉ dừng lại ở cảnh, ta phần nào thấy được tấm lòng của người vẽ cảnh. Đúng vậy, khung cảnh đó không chỉ nói lên sự tinh tế của một tâm hồn mà còn là sự rạo rực của một khát khao sống. Nhưng chúng ta có một tâm hồn, đó cũng là sự rạo rực của một trái tim tha thiết với cuộc đời. Nhưng ta có dịp hiểu trực tiếp tấm lòng ấy hơn qua ước nguyện thẳng thắn của nhà thơ:

“Có thể Yu sẽ cầm đàn một lúc

Mọi người đủ giàu để hỏi đường.”

Giá như có đàn của vua Thuấn, tôi sẽ tấu khúc Nam Phong để cầu phú quý bốn phương. Cặp câu kết này cho ta thấy ý chí của Ức Trai. Ai là người dám mang ước nguyện đó? Một nhà thơ đơn thuần? Chỉ là một vị tướng thần công? Làm sao những người này dám mơ ước được cầm cây đàn của nhà vua trong tay? Không. Trong cuộc đời mình, xét về địa vị, Nguyễn Trãi là một vị công bộc. Nhưng trong thơ, trong thế giới của những khát khao riêng tư nhất của mình, ông bày tỏ một khát vọng lớn lao như những bậc quân vương thần tượng của lịch sử. Không có gì sai với điều này. Và, đó là một mong muốn trên quy mô của Yao Shun.

Ngoài ra, phải chăng Nguyễn Trãi muốn đánh đàn chỉ để ca ngợi cuộc sống sung túc hiện nay? Không. Cảnh khoe tiền tuy có hưng thịnh. Nhưng nó vẫn không làm anh hài lòng. Ông muốn cầm cây đàn của vua Thuấn để tấu khúc Nam Phong để cầu cho quốc thái dân an. Anh mong muốn có một cuộc sống thật sự bình yên. Đó là khát vọng sâu xa, cháy bỏng suốt cuộc đời Nguyễn Trãi. Vì nó, anh đã phải trả giá bằng mạng sống và tôn giáo của mình. Chính vì thế ông cần khuôn nó thành một câu tục ngữ, một câu nói chợt dừng lại, như muốn khoét sâu thêm nỗi đau của trái tim. Đó phải chăng là mong muốn của một người “cả đời không làm việc cho nước”?

Và, một khung cảnh mùa hè như vậy, chẳng phải là sự hòa hợp tuyệt vời giữa tâm hồn, ngòi bút của một người tài hoa với tấm lòng của một vị vua anh minh hay sao?

Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10 khác:

Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:

Giới thiệu về kênh Youtube

xem-day-he.jsp

Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học

Bạn thấy bài viết Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10 bên dưới để Trường THPT Nguyễn Chí Thanh có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: thptnguyenchithanhag.edu.vn của Trường THPT Nguyễn Chí Thanh

Nhớ để nguồn bài viết này: Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10 của website thptnguyenchithanhag.edu.vn

Chuyên mục: Văn học